කුප්පි කතා

මීට මසකට පමණ පෙර මෙම තීරුවට ලිපියක් ලියමින් මා කියා සිටියේ වත්මන් තත්ත්ව සහතිකකරණ ක්‍රියාවලීන් තුළ මානව ශාස්ත්‍ර හා සමාජ විද්‍යා විෂයන් සඳහා ඇත්තේ ඉතා අඩු ඉඩක් බවයි. රුහුණු විශ්ව විද්යාලයේ උපකුලපතිවරයකුව සිටි මහාචාර්ය සුසිරිත් මෙන්ඩිස් ඊට පිළිතුරක් වශයෙන් ලියූ ලිපියකට අනුව මානව ශාස්ත්‍ර හා සමාජ විද්‍යා විෂයන් වලින් ලබාදෙන දැනුම වැදගත් වුවත්, මෙම ක්ෂේත්‍ර වලින් සාර්ථක වෘත්තිකයන් බිහි කිරීමට ලංකාවේ විශ්ව විද්‍යාල අසමත් වී ඇත.

මෙම ආඛ්‍යානය සමාජ විද්‍යාව ඉගැන්වීමේ සහ ඉගෙනීමේ ප්‍රතිඵල නිර්වචනය කිරීම සහ විශ්ලේෂණය කිරීම වටා ඇති ක්‍රමවේද වල අවිනිශ්චිතබව පිළිබඳ සංකේතයකි. අධ්‍යාපනය පිළිබඳ මහාචාර්යවරයෙකු වන ජෝර්ජ් ස්ටීවන්සන් බ්‍රවුන් ප්‍රකාශ කර ඇත්තේ සමාජ විද්‍යාවේ පරමාර්ථ වන්නේ “ඔවුන් ජීවත් වන ප්‍රජාවට බලපාන සෑම දෙයක් පිළිබඳවම ක්‍රියාකාරී උනන්දුවක් සිසුන් තුළ වර්ධනය කිරීම, මහජන ප්‍රශ්න පිළිබඳව පැහැදිලි චින්තනයක් ඇති කිරීමට ඔවුන් පුහුණු කිරීම සහ ඔවුන්ගේ පරිසරය පිළිබඳ පූර්ණ අධ්‍යයනයකින් අනාගත තත්වයන් සූක්ෂම ලෙස තක්සේරු කිරීමට සහ යහපත් නිගමනවලට එළඹීම වෙනුවෙන් හොඳ විනිශ්චයක් ඇති කිරීම සඳහා ඔවුන්ව සන්නද්ධ කිරීමයි”.

මෙම ලිපියෙන් අරමුණු කරන්නේ මගේ ශාස්ත්‍රීය පුහුණුව සහ පුද්ගලික අත්දැකීම් ආවර්ජනය කරමින්, ලෝක බැංකුවේ අරමුදල් සහිත ව්‍යාපෘතියක කොටසක් ලෙස දැනට ක්‍රියාත්මක වෙමින් පවතින, විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රතිපාදන කොමිෂන් සභාව (UGC) විසින් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද, ශ්‍රී ලංකා විශ්වවිද්‍යාල සහ උසස් අධ්‍යාපන ආයතනවල උපාධි අධ්‍යයන වැඩසටහන් සමාලෝචනය සඳහා සකස් කරන ලද අත්පොත්වල “ප්‍රතිඵල-පාදක අධ්‍යාපනය” (OBE) අර්ථ නිරූපණය කර ඇති අයුරු සහ එයට ලබා දී ඇති අවධාරණය ප්‍රශ්න කිරීමයි.

2021 වර්ෂයේදී  ලාංකේය විශ්ව විද්‍යාල පද්ධතිය සමාජ විද්‍යාවන් හා මානව ශාස්ත්‍ර වල සිය 100 වැනි සංවත්සරය සනිටුහන් කළේය. මේ සඳහා විශේෂ සම්මන්ත්‍රණයක්ද සංවිධානය කෙරුණු අතර ඒ තුළින් මෙම ක්ෂේත්‍රය සෞඛ්‍යමත්ව පවතින බවට හැඟීමක්ද ලබාදෙන ලදී.

යටත්විජිතකරණයට අධ්‍යාපනය දායක වූයේ යම් සේද, යටත්විජිතහරණ ව්‍යාපෘතියටද අධ්‍යාපනය එතරම්ම වැදගත් විණි. උදාහරණයක් ලෙස ඉතිහාසය විෂය පථය තුළ අප නිරන්තරයෙන් උත්සාහ කරන්නේ අතීතය පිළිබඳ නිර්මාණය කර ඇති දැනුම යටත්විජිතහරණය කර විචාරාත්මක විමර්ශනයක් තුළින් අතීතය පිළිබඳ නව දැනුමක් ඇති කිරීමට ය.

අසමාන සම්පත් වෙන් කිරීම සහ සංවර්ධනය, සිවිල් යුද්ධය, දිග්ගැස්සුනු මිලිටරිකරණය සහ රාජ්‍යයේ වාර්ගික-ජාතිකවාදය විසින්, උතුර සහ එහි අධ්‍යයන ආයතන පරිධිය බවට පත්කර ඇතිනම්, උතුරේ කුල හා පන්ති පදනම් වූ අසමානතා මෙම පරිධිය තුළ තවත් පරිධීන් නිර්මාණය කරයි. අද ලිපිය අවධානය යොමු කරන්නේ උතුරුකරයේ කුලය මත පදනම් වූ අසමානතාවයන් විසින් නිදහස් අධ්‍යාපනය අසමාන භූමියක් බවට පත් කරන්නේ කෙසේද යන්න වෙතටයි.

ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රධාන ජනගහන කේන්ද්‍රයන් වල සහ ඉන් පිටත අධ්‍යාපනයට ප්‍රවේශ වීමේ විෂමතා පවතින බව සත්‍යයකි. මධ්‍යයේ සහ පරිධියේ අධ්‍යයන ප්‍රමිතීන්ගේ විෂමතා පිළිබඳ අපි සාකච්ඡා කරන නමුත්, මධ්‍යයෙන් පිටත අධ්‍යාපනයට ප්‍රවේශය කෙබඳුදැයි සිතීමට අප අවධානය යොමු කොට ඇතිද? විෂයමාලා සංශෝධන හරහා සිදුවන ප්‍රමිතිකරණය පරිධියේ සිසුන්ගේ අධ්‍යාපන ප්‍රවේශය සහ ප්‍රමිතීන් ඉන්ද්‍රජාලික ලෙස වැඩිදියුණු කිරීමට යන්නේද?

විශ්වවිද්‍යාලය තුළ වාර්ගික හා ආගමික සුළුතර සිසුන් සහ කාර්ය මණ්ඩලය සඳහා පවතින අවකාශයන් මොනවාද? මෙම කණ්ඩායම්වල සිසුන්ට සහ කාර්ය මණ්ඩලයට තමන්ව විවෘතව හඳුනා ගැනීමට, ඔවුන්ගේ අනන්‍යතාවයන් ප්‍රකාශ කිරීමට, දෘශ්‍යමාන වීමට නිදහස සහ ආරක්ෂාව තිබේද? විශ්වවිද්‍යාල ව්‍යුහයන්, ප්‍රතිපත්ති, සංස්කෘතිය සහ ප්‍රජාව තුළ ඇති ආකල්ප විසින් එවැනි පුද්ගලයන්ට සතුරුකමකින් හෝ කොන් කිරීමකින් තොරව ජීවත් වීමට, එමෙන්ම සමාන අයිතිවාසිකම්, වරප්‍රසාද සහ අවස්ථාවන් භුක්ති විඳීමට හැකි බව සහතික කරන්නේද?

පශ්චාත් යටත්විජිත සමාජ සඳහා අධ්‍යාපනය, යටත්විජිතහරණයේ ප්‍රධාන අංශයකි. මෙය අහම්බයක් නොවන්නේ අධ්‍යාපනය යටත් විජිතකරණයේ ප්‍රධාන මෙවලමක් වූ නිසාය. කෙසේ වෙතත්, අධ්‍යාපනය නැවත ප්‍රතිනිර්මාණය කිරීමේ ප්‍රමුඛතාවය ලෙස අප එහි පුළුල් අර්ථයෙන් යටත්විජිතහරණය හඹා යන අතරම, එම  අදහස බුද්ධිමය වශයෙන් දුර්වල කරන ප්‍රාදේශික ස්වදේශිකවාදයෙහි ග්‍රහණයට නතු වීම  පිළිබඳව ද ප්‍රවේශම් විය යුතු වේ.

රාජ්‍ය විශ්වවිද්‍යාලයකට ඇතුළත් වූ විශේෂ ඉගෙනුම් අවශ්‍යතා සහිත ඉහළ දක්‍ෂතා ඇති ශිෂ්‍යයෙකු වූ ලකී, තමා නින්දාවට, ශාරීරික දඬුවම්වලට, සහ මාස තුනක පන්ති තහනමකට මුහුණ දී, අවසානයේ නිවසින් පැන ගොස් රැඳවුම් මධ්‍යස්ථානයක නතර වූ අයුරු සිහිපත් කළේ එසේය.